Penal de San Cristobal ezkaba : derribos contra la memoria = San Kristobal Ezkaba: hormak eraitsi oroimena harresitseko

San Kristobal gotorlekua deitutako ziega frankistatik bizirik atera ni ntzen, eta belarrira heldu zait Iruñeko zenbait agintarik lohitu nahi dutela hango harrien azpian izandako ehunka hildakoen eta inguruetan « zorigaiztoko borrokan» zendutakoen oroitzapena. Guk, 1939an bidegabeki gailenduok, ez genuen sekulan sinetsi trantsizioak, edo, hobeki esand a, transakzioak, garaile bihurtuko gintuenik; besteak beste, garaituak izan ondoren ez baita atzera egiterik. What is done cannot be undone. Hala ere, itxaropena genuen diktadura gaiztoko urte anker eta luze ho rien miseriak noizbait geldituko zirela. Ez du hala ematen. Ez ote da gutxienez errespetatu behar matxinadaren aurka agertzeagatik errepresa lia zinikoak pairatu zituzten pertsonen oroimena? Ez ote da gutxienez saihetsi behar matxinada antolatu zuten genoziden gaineko oroitzapena? Ez ote zaizkie gutxienez familiakoei itzuli behar Errepublikari fidel tasuna gorde zioten jende askoren gorpuzkinak? Ez ote dira gutxienez g orde eta errespetatu behar matxinatuek, historiaren arabera, bere bikt imak erailtzeko hautatu zituzten leku santuak? Gailenduak ginenez, lei alok ez genuen gerran harrapatutako ondasunik berreskuratu nahi; bai, ordea, pairatu genuen porrota erabat bidegabea izan zela aitortzea. Sa n Kristobal gotorlekua XIX. mendeko erlikia arkitektonikoa da, baina b ere ospe moralak Francoren garaia gainditzen du. Horregatik, hain zuze n ere, den bezala errespetatu behar da, bere baitan hartu zituen milak a martiri errepublikanoen oroimenez. Ernesto Carratalá. San Kristobal gotorlekuan preso egondakoa, 1937ko apiriletik 1938ko irailera