Mulleres na guerrilla antifranquista galega

Coa represión, que se xeneralizou coa vitoria dos sublevados en 1939, centos de mulleres comprometidas coa guerrilla antifranquista foron asasinadas, encarceradas, torturadas, violadas, recluídas en campos de concentración; tiveron que partir cara ao exilio nunha viaxe, para algunhas, sen volta ou viviron un exilio interior. A súa é a crónica das silenciadas, porque foron obxecto dunha dupla falta de memoria: por seren desafectas ao novo réxime e pola súa condición feminina. A planificación política e ideolóxica imposta polo réxime ditatorial e polo nacionalcatolicismo tivo unha especial incidencia nas mulleres. Foi unha época en que o androcentrismo campou por todas as partes; agardábase que fosen transmisoras da ideoloxía do novo réxime e que estivesen alonxadas da actividade pública. De aí a incomprensión, o rexeitamento para as que traspasaron as barreiras da domesticidade porque, en maior ou menor medida, estaban exercendo unha actividade política e, por tanto, pública. A represión, que adoptou diversas facianas, foi especialmente cruel coas mulleres, mais as dimensións e a ferocidade dos métodos utilizados coas guerrilleras foi brutal. Para elas durante moitos anos só houbo silencio, esquecemento e tortura moral, ao facelas pasar non só como bandoleiras, igual que os seus compañeiros de loita, senón tamén como as “queridas”, as amantes dos guerrilleiros. Por iso recuperar os seus nomes, a súa voz, a súa actividade como guerrilleiras do monte ou da chaira significa darlles existencia e desvendar o papel que tiveron na resistencia antifranquista. E é, tamén, unha forma de homenaxealas porque, malia as múltiplas negacións, a súa verdade histórica non se pode nin se debe esquecer.