Kalkulowac

Historia karier politycznych Polakow pod austriackim zaborem jest czescia historii Austrii i Austro-Wegier oraz czescia historii Polski. Jest to jednoczesnie historia niespecjalnie nadajaca sie na dydaktyczna, patriotyczna ani zadna inna legende. Wiekszosc bohaterow tego dramatu, jesli nawet miala w zyciorysie powstanczy epizod, to romantyzmu sie wyrzekla. Niektorzy zwalczali go przez cale zycie. Budowali cos w rodzaju alternatywnego patriotyzmu w warunkach braku wlasnego panstwa. Niektorzy uchodzili za antybohaterow. Obrazoburcze teorie laczyli z zadziwiajaco nieraz skuteczna praktyka polityczna. Oswajali sie z zaborca, robili kariery polityczne i wykorzystywali instytucje liberalizujacego sie panstwa Habsburgow lepiej niz przedstawiciele kilku innych narodowosci. W monarchii odgrywali istotna role i odcisneli wyrazne pietno na jej kulturze politycznej. Na szczyty wspielo sie nie dwoch, nie trzech z nich, lecz kilkudziesieciu. Ta historia rozgrywa sie na salonach. I wciaz kryje w sobie wiele tajemnic. Galicyjska polityke w c.k. monarchii mozna opisac za pomoca trzech nazwisk: Goluchowski, Dunajewski, Bobrzynski. Co laczylo te trzy osobistosci? Wszyscy trzej byli konserwatystami. Byli tez austriackimi ministrami. Dwoch z nich piastowalo urzad namiestnika. Dwoch bylo profesorami jagiellonskiej wszechnicy. Roznice sa nie mniej wymowne. Agenor Goluchowski byl arystokrata, Julian Dunajewski profesorem ze szlacheckim herbem, Michal Bobrzynski mieszczaninem, ktory odmowil przyjecia szlachectwa. Konserwatyzm pierwszego byl zamkniety, drugiego nosil liberalne znamie, a trzeciego zezwalal na polityke z udzialem socjalistow i ludowcow. , Bobrzynskiemu przekonan konserwatywnych nieraz odmawiano, a nawet zarzucano mu "demokratyzm". Nic lepiej nie pokazuje zmian zachodzacych w Galicji ani ich ideowego kierunku.